Fodd bynnag, ar gyfer tua 155,000 o aelwydydd [agorir mewn ffenestr newydd] yng Nghymru sy'n dlawd o ran tanwydd, nid yw mor syml â throi'r thermostat i fyny.

Ar gyfer yr aelwydydd hyn, sy'n ffurfio tua 12% o'r holl aelwydydd yng Nghymru, mae'n golygu ymdrech ariannol i gadw eu cartrefi'n gynnes y gaeaf hwn. Hefyd, mae'r cynnydd diweddar mewn biliau ynni yn debygol o fod wedi rhoi mwy o bwysau ariannol ar y rhain ac amcangyfrifir bod 144,000 o aelwydydd eraill[agorir mewn ffenestr newydd] yng Nghymru mewn perygl o syrthio i dlodi tanwydd. Ar ei lefel fwyaf difrifol, gall tlodi tanwydd arwain at aelwydydd yn gorfod gwneud y dewis anodd rhwng 'gwresogi a bwyta'.

Ar wahân i broblem tlodi tanwydd, mae'r cwestiwn o effeithlonrwydd ynni cyffredinol ein cartrefi wedi cael ei ystyried yn fwy manwl fyth fel rhan o'r sylw sy'n ymwneud â COP26.

Maes o law, byddwn yn cyhoeddi adroddiad ar Raglen Cartrefi Cynnes Llywodraeth Cymru, yn dilyn ein hadroddiad ym mis Hydref 2019 ar Dlodi Tanwydd. Bydd ein hadroddiad diweddaraf yn edrych ar sut mae Llywodraeth Cymru wedi rheoli ei chontractau ar gyfer y ddau gynllun sydd wedi ffurfio'r Rhaglen - Nyth ac Arbed [agorir mewn ffenest newydd].

Er ei fod wedi'i gyflwyno mewn gwahanol ffyrdd, y mae ein hadroddiad yn ei archwilio, mae'r ddau gynllun wedi darparu amrywiaeth o welliannau effeithlonrwydd ynni cartref hanfodol rhad ac am ddim i aelwydydd cymwys, a all fod ar incwm isel ac sy'n cael trafferth gyda'u biliau tanwydd. Er i gynllun Arbed ddod i ben yn gynharach y mis hwn, bydd Nyth yn parhau tan o leiaf 2023.

Er y gallai rheoli contractau swnio ychydig yn sych, wrth wraidd ein hadroddiad mae rhai cwestiynau mwy am ddiben cyffredinol y Rhaglen yn y dyfodol. Mae'r rhain yn cynnwys sut y caiff unrhyw gyllid yn y dyfodol ei dargedu a sut y gellir nodi'r rhai sydd â'r angen mwyaf am gymorth yn haws.

Cyfeiriad y Rhaglen yn y dyfodol yw i Lywodraeth Cymru benderfynu. Ond mae'n amlwg y bydd angen i'r hyn sydd wedi mynd o'r blaen, sydd wedi dibynnu'n drwm ar gefnogi a chyfnewid boeleri nwy,newid [agorir mewn ffenest newydd].

Ac er nad oes angen i bob mesur effeithlonrwydd ynni cartref gostio'r ddaear, i'r gwrthwyneb mewn gwirionedd, ar hyn o bryd mae costau ychwanegol mesurau gwyrddach fel pympiau gwres ffynhonnell aer [agorir mewn ffenestr newydd] yn creu rhai heriau ychwanegol i wneuthurwyr polisi. Hyd nes y bydd y dechnoleg yn datblygu, a chostau mesurau o'r fath yn lleihau, rhaid i Lywodraeth Cymru benderfynu a ddylid darparu llai o gymorth cyffredin i aelwydydd sy'n dlawd o ran tanwydd neu ymrwymo cyllid ychwanegol.

Mwy am yr awdur

Mae Seth Newman yn Uwch Archwilydd yn y Tîm Astudiaethau Cenedlaethol. Mae wedi bod yn gweithio yn Archwilio Cymru ers 2016. Cyn hyn, mae wedi gweithio mewn gwahanol awdurdodau lleol yn Ne Cymru a Chymdeithas Llywodraeth Leol Cymru ac mae ganddo gefndir ym maes diogelwch cymunedol a throseddeg.